اختصاصی هنر روز
جهان صدای انقلاب زن ، زندگی ، آزادی را شنیده. اسپاتیفای یک لیست از آهنگ‌هایی را با کاربران به اشتراک گذاشته به اسم « زنان ایران ». این لیست آهنگ‌های انقلابی از خوانندگانی مثل شروین حاجی‌پور و توماج و خوانندگان زن مثل گوگوش و هایده را در خودش دارد.
امسال برای اولین بار جایزه‌ی ویژه‌ای به مراسم گِرمی اضافه شد به اسم بهترین آهنگ برای تغییرات اجتماعی. شروین حاجی پور با آهنگ « برای » برنده‌ی گرمی ۲۰۲۳ شد.
« دوباره » موزیک بعدی است که در این فهرست قرار دارد؛ کاری مشترک از لیلا فروهر، گوگوش و شهره آغداشلو و … .
آهنگ بعدی، « سوراخ موش » کاری از توماج است. توماج که هم اکنون در زندان آخوندهاست.با دست‌های کثیف‌شان برای گردن توماج طناب دار می‌بافند. چرا از توماج می‌ترسند؟
« سرود زن » ، ساخته‌ی مهدی یراحی. آهنگ بعدی است!
یکی از ویژگی‌های هر انقلاب، تولید محتوای فرهنگی انقلابی است. معمولا سرودهای انقلابی به خاطر ریتم تند و هیجان‌انگیزی که دارند توی خاطر آدم‌ها می‌مانند. سرود زن یکی از آن‌هاست. وقتی می‌خوانند: «به جای او، به قلب من بزن، جهان ترانه می‌شود»، به یاد تمام جانباختگان توی خیابان‌ها و زندان‌های ایران، می افتیم.
اتنیک میوزیشن، بر پایه‌ی ملودی یکی از ترانههای معروف انقلاب شیلی به اسم El puelo unido، « سرود آزادی » را ساخته؛ با ترجیع‌بند «برپا خیز برای زن، زندگی، آخری».
در انقلاب ۵۷ هم این ترانه را به فارسی اجرا کرده بودند با این ترجیع‌بند: برپا خیز، از جا کن، بنای کاخ دشمن. این بار به انقلاب اشک و بوسه و زن و زندگی قسم می‌خورند.
شاهین نجفی با ترانههای Fou ، ترانه‌ی ترکیبی فرانسوی- فارسی که در آن به ستایش زن پرداخته و « ایران » کار مشترکی از شاهین و گلرخ امینیان، در این لیست قرار دارد.
« زن، زندگی، آزادی » کاری از رعنا فرحان. ترجمه‌ی ترانه‌ی «برای» شروین. رعنا فریاد خشم و استیصال است. صدای ما به انگلیسی برای رساندن چرایی انقلابمان به جهان. رعنا فرحان را که می‌شنوم، پاهایم ده سانتی‌متر بالاتر از زمین قرار می‌گیرد. از این‌که شنیده می‌شویم به همه‌ی زبان‌ها. دردهایمان محدود نشده به جامعه‌ی فارسی زبان. مرسی رعنا.
«مست عشق» کار دیگری از رعناست در این لیست است.
« عالم یک رنگی »، «روزهای روشن» و «گل سنگ» با صدای بانو هایده. هایده را بی‌شک می‌توان یکی از قوی‌ترین صدای زنان ایرانی دانست. حالا بیایید تصور کنیم که توی این ۴۴ سال خفقان، جمهوری اسلامی چند تا هایده را از موسیقی ایران گرفته. هایده‌های زیادی در زیرزمین‌ها ماندند و صدایشان به دیوار خورد و از چارچوب خانه فراتر نرفت. همه‌ی این‌ها به خاطر افکار پوسیده‌ی بنیادگرایانه‌ی بانیان انقلاب ۵۷ و ذهن‌های مریض اسلام‌گرایان است. تنم از فکر کردن به تمام استعدادهایی که به دست خاک و فراموشی سپرده شدند، می‌لرزد.
خونه‌ی ما ، مرجان فرساد. نوستالژی که می‌کشد ما را. خانه، خانه‌ای که به دست مزدوران اشغال شده. خونه‌ی ما کجاست؟ بی‌شک این ترانه به درستی برای این لیست انتخاب شده.
داریوش خواننده‌ی شریفی که همیشه در سمت مردم ایستاده. وطن پرنده‌ی پر در خون از ذهن من پاک نمی‌شود. بال‌های وطنم را بسته‌اند و در خون فرزندانش غوطه‌ور است.
کارهای داریوش که به درستی برای این پلی لیست انتخاب شده‌اند، عبارتند از: « اگه یه روزی » کار مشترک داریوش و فرامز اصلانی. نون و پنیر و سبزی، کار مشترک داریوش و ابی. دوباره می‌سازمت وطن، خواننده داریوش، ترانه‌سرا: بانو سیمین بهبهانی که با جان و دل به حال و هوای این روزهای بچه‌های وطن که در خیابان و زندان جان می‌دهند، می‌خورد. «وطن»، با صدای داریوش، ترانه‌سرا: ایرج جنتی عطایی.
ترانه‌ی « تهران » با صدای سوگند. سوگند یکی از صداهای بلند زن ایرانی بعد از انقلاب است. به نظر می‌رسد این ترانه برای این در لیست «زنان ایرانی» قرار دارد که حس نوستالژی را زنده می‌کند. تهران، بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم.
سوگند توی ترانه می‌گوید: من دلم نمی‌خواد برم از این خونه، کاش زمان می‌رسید و ساعت برمی‌گشت…
ترانه‌ی دیگر سوگند در این لیست، کار مشترکی است با زخمی به اسم « تلخ ». ترانه‌ی «منتظر»، کار مشترک سوگند و عرفان به مفاسد اقتصادی و اجتماعی می‌پردازد.
بعد از هشتاد و هشت بود که هیچ‌کس « یه روز خوب میاد » را خواند. موسیقی رپ، موسیقی اعتراضی اجتماعی است. بچه‌هایی که سال ۸۸ این ترانه را شنیده بودند، امروز در ابتدای جوانی، توی خیابان برای آزادی ایران می‌جنگند. ترانه‌ها تاثیری دارند که هزار تا کتاب ایدئولوژیک که در ۴۴ سال سعی کرده در ذهن بچه‌های وطن بکند را می‌گیرد.
«این خاک همیشه ندا می‌داد…»- متن ترانه و ضرباهنگ تندش مو به بدن شنونده سیخ می‌کند.
سودا لیزا، به انگلیسی برای زنان ایرانی خوانده. برای انقلاب ایران. سودا علیزاده از نسل دوم تبعید است. مهاجرت اجباری از خاک وطن، حتی توی نسل بعد هم ریشه‌های وطن را در وجود آدمی نمی‌خشکاند. این رژیم با کوچاندن اجباری آدم‌ها به خارج از کشور، نه تنها از دست مخالفانش راحت نشد، موجب رشد نسلی شد که ورای مرزهای جغرافیایی دلشان برای ایران بتپد. از سودا علیزاده دو ترانه در این لیست هست، به نام‌های « زن، زندگی، آزادی » و «ببین».
« کیش » آهنگ نوستالژیک از سپیده. شاید دلیل انتخاب این ترانه ارتباطش با یکی از شهرهای ایران باشد. جزیره‌ی کیش. متن ترانه از یک دلتنگی عمیق حکایت دارد؛ برخلاف ریتم تند و شاد آن. تمام خوانندگان و هنرمندانی که نتوانسته‌اند به خاک وطن برگردند. به ایران عزیز. دهان مار در کشورم آدم‌ها را می‌بلعد، آن‌ها که گریخته‌اند خاکش را تمنا می‌کنند.
خانم مهستی، نوستالژی جاده‌های ایران. شاید بشود گفت مهستی توی تمام دورهمی‌های ایرانی‌ها حضور دارد. توی تمام جاده‌ها با مهستی بوده‌ایم. صدای مهستی یادآور ایران است. مهستی با کارهایی مثل « دل کوچولو » با آهنگسازی انوشیروان روحانی و «دلم تنگه».
نیاز نواب، از خوانندگان و آهنگسازان ایرانی ساکن فرانسه است. از سیاست‌های انتخاب آهنگ برای این لیست استفاده از ترانه و صدای خوانندگان جوان زن است. خوانندگانی که صدایشان به واسطه‌ی حکومت جنایتکار اسلامی از میان سکوت برخواسته است. نیاز با آهنگ «داریا» و «نقش تو» در این لیست حضور دارد.
گروه کیوسک با آهنگ «یاروم بیا» در لیست آهنگ‌های منتخب اسپاتیفای هستند. این آهنگ کار مشترکی از گروه کیوسک و محسن نامجو است.
همایون شجریان با ترانه‌ی «ایران» در این لیست می‌درخشد. آهنگ‌ساز: سهراب پورناظری، ترانه‌سرا: پوریا سوری. برای انتخاب این ترانه نیازی نیست دنبال دلیل بگردیم و فقط به همین بخش از ترانه اشاره می‌کنم. «ای در رگانم خون وطن، ای پرچمت ما را کفن، دور از تو بادا اهرمن…ایران من!». زنان ایرانی با سینه‌ی ستبر مردانش، برای کوتاه کردن دست اهریمنی جمهوری اسلامی دست به دست هم داده‌اند و از خواب ۴۴ ساله بیدار شده‌ایم. اهرمن به پایان سلام کن.
ترانه‌ی «خارجی» کاری از گروه بومرانی، موزیک اعتراضی به سبک زندگی آقازاده‌هاست. به مهاجرت اجباری. به موج مهاجرت بین ایرانی‌ها. به دلزدگی و سرخوردگی از شرایط و وضعیت مملکت اشاره دارد. شرایط جهنمی که ایرانی‌ها به واسطه‌ی ابلیسی به اسم جمهوری اسلامی در آن گیر افتاده‌اند. با شنیدن این آهنگ، سنگینی سینه را با آه باید بیرون داد.
«حقمه»، با صدای گل‌آذین، به صورت اختصاصی به مساله حجاب اجباری پرداخته. گل‌آذین در این ترانه فریاد می‌زند که «دیگه روسری نمی‌خوام»، «حقمه توی خیابون باد بپیچه توی موهام»… و حاکمیت اسلامی و آخوندهایی مثل علم‌الهدی را با اسم «ای شب، ای سیاهی» مخاطب قرار می‌دهد. ترانه‌ی سر راستی که بدون هیچ شاعرانگی و استعاره‌سازی حرف مردمی را می‌زند که چند ماه است کف خیابان مقاومت کرده‌اند.
«من عقب نمی‌کشم» با صدای کیمیا. ترانه‌ی انقلابی برای ایران. کیمیا در این ترانه ایران را هم‌چون معشوقی در بند و چنگال اهریمن می‌بیند. کیمیا برای پس گرفتن این زیبای در اسارت از مواضع خود «عقب نمی‌کشد». این صدای فریاد ماست.
وقتی صحبت از ایران و زن ایرانی است، ترانه‌ی «ای ایران» با آهنگسازی روح‌الله خالقی را نباید فراموش کرد. استاد بنان با صدای مخملینش می‌خواند «دشمن ار تو سنگ خاره‌ای، من آهنگم، جان من فدای خاک پاک میهنم». اندیشه‌ی ایرانی‌ها هرگز از ایران دور نمانده. به احترام این سرود، هر ایرانی کلاه از سر برمی‌دارد.
فریدون فرخزاد با ترانه‌ی «ای شرقی غمگین» در این لیست هست. اگر فریدون نبود که جای تعجب داشت. فریدونی که به دست قاتلان این سیستم فاسد و آدم‌کش تکه‌تکه شده بود. فریدون که تا آخرین لحظه‌ی بودنش به افشای ماهیت کثیف این رژیم پرداخت. لبخندت در ذهن ما ماناست.
مودی موسوی و گلسا با آهنگ مشترکی به اسم «شاعر» در این لیست هستند. صدای زیبا و خلاقانه زن ایرانی.
آیدا شاه‌قاسمی، با ترانه‌ی «لیلی و ماه» در این لیست هست. با صدایی مخملین. صدای زن ایرانی که سال‌ها در پستوها خاک خورده. هانی نیرو، ترانه‌ی «شکوفه می‌رسد» از ویگن را بازخوانی کرده. زن ایرانی صدایت مانا که فقط صداست که می‌ماند.
آهنگ «زن، زندگی، آزادی» با صدای خواننده‌های جوان، از نسل مهاجران، Madgal ، یکی دیگر از ترانههای این لیست است. مینورام با آهنگ «دریای مغرب»، آیدا راستگو با ترانه‌ی «نمی‌خوام»، شکیلا با ترانه‌ی «غوغای ستارگان»، سحر با ترانه‌ی «چه حالیه»، رها با ترانه‌ی «نبودن تو»، رعنا منصور با ترانه‌ی «زن»، محیا حامدی با ترانه‌ی «دختر بویر احمدی»، سارا نائینی با ترانه‌ی «رهایی»، مهسا و مرجان وحدت با ترانه‌ی «بی‌روی توی ای سرو گل‌اندام» و هنگامه با ترانه‌ی «ایرانم» نمونه‌های دیگری از صدای زن ایرانی هستند.